Przewóz towarów niebezpiecznych regulowany jest przez szereg szczegółowych przepisów, z których najważniejszym dokumentem w transporcie drogowym jest Umowa ADR. Zarówno przepisy krajowe, jak i sama Umowa ADR przewidują możliwość zastosowania wyłączeń – całkowitych oraz częściowych – które pozwalają na uproszczony sposób realizacji przewozu określonych towarów niebezpiecznych. W niniejszym artykule skupimy się na wyłączeniach częściowych, które są często stosowane w codziennej praktyce przewozowej.

Wyłączenie 1.1.3.6 – tzw. „1000 punktów”

To jedno z najbardziej znanych i powszechnie stosowanych wyłączeń w ramach ADR. Zgodnie z punktem 1.1.3.6 Umowy ADR, możliwy jest przewóz ograniczonej ilości towarów niebezpiecznych z pominięciem części obowiązków wynikających z pełnego ADR, o ile nie zostaną przekroczone dopuszczalne limity określone dla kategorii transportowych.

Kategorie transportowe i limity:

Towary mogą być klasyfikowane w pięciu kategoriach transportowych, których limity prezentują się następująco:

Kategoria	Maks. ilość w jednostce transportowej
0	brak wyłączenia
1	20 kg/l lub 50 kg (dla wybranych nr UN)
2	333 kg/l
3	1000 kg/l
4	bez ograniczeń

Uwaga: Próżne, nieoczyszczone opakowania po towarach kategorii “0” również są traktowane jako kategoria “0”. Natomiast opakowania po pozostałych towarach (kategoria 1–3) klasyfikuje się do kategorii “4”.

Jednostki miary:

• Ciecze: litry
• Ciała stałe, gazy skroplone, gazy schłodzone skroplone oraz gazy rozpuszczone: kg netto
• Gazy sprężone, zaadsorbowane i chemikalia pod ciśnieniem: pojemność wodna w litrach
• Przedmioty: masa przedmiotu w kg, a w przepadku klasy 1, masę netto materiału wybuchowego w kilogramach
  

Suma punktów przy przewozie towarów różnych kategorii

W przypadku przewozu różnych towarów z kategorii 1–3 stosuje się tzw. przelicznik punktowy – wartość ładunku każdej kategorii przelicza się przez odpowiedni mnożnik, aby suma nie przekroczyła 1000 punktów.

Zakres zwolnienia:

Zwolnienie obejmuje m.in.:

• brak obowiązku posiadania zaświadczenia ADR kierowcy,
  
• brak wymogu oznakowania pojazdu tablicami pomarańczowymi,
  
• ograniczony zakres wyposażenia jednostki transportowej (wymagana tylko jedna gaśnica 2 kg),
  
• brak obowiązku posiadania instrukcji pisemnych.
  

Zwolnienie nie obejmuje m.in.:

• zachowania zasad zabezpieczenia ładunku w pojeździe (ochrona przed uszkodzeniem i przemieszczaniem),
• przestrzegania przepisów dotyczących klasyfikacji, pakowania i oznakowania przesyłek (m.in. numer UN, nalepki ostrzegawcze, certyfikacja ONZ),
• ogólnych zasad bezpiecznego transportu towarów niebezpiecznych (załadunek, i rozładunek),
• obowiązku dostarczenia przewoźnikowi i odbiorcy dokumentu przewozowego.

Ilości ograniczone (LQ – Limited Quantities)

Wyłączenie LQ umożliwia przewóz niektórych towarów niebezpiecznych w małych ilościach, bez konieczności spełniania wielu wymogów pełnego ADR – pod warunkiem spełnienia określonych wymagań dotyczących ilości, opakowania i oznakowania.

Warunki skorzystania z wyłączenia:

• Towar musi być dopuszczony jako LQ (kolumna 7a tabeli A).
  
• Przestrzeganie maksymalnych ilości na opakowanie wewnętrzne.
  
• Odpowiednie zapakowanie w opakowania kombinowane.
  
• Maksymalna masa brutto przesyłki:
  
  • 30 kg (standard),
    
  • 20 kg (na tacach z folią stretch/termokurczliwą).
    

Oznakowanie:

• Każda przesyłka LQ – czarno-biały romb 100 × 100 mm (minimalnie 50 × 50 mm).
  
• Jednostka transportowa: dodatkowe oznakowanie w duży znak LQ (250 × 250 mm), jeśli >8 ton LQ w pojeździe >12 ton.

Zakres zwolnienia:

Nie trzeba:

• stosować tablic pomarańczowych,
• mieć zaświadczenia dla kierowcy,
• posiadać pełnego wyposażenia awaryjnego,
• certyfikowanych opakowań (ONZ)
• sporządzać dokumentu przewozowego ADR (poza informacją o całkowitej masie brutto ładunku LQ).

Obowiązuje nadal:

• klasyfikacja, wymogi ogólne dotyczące pakowanie i opakowań, oznakowanie,
• zasady załadunku, mocowania i rozładunku towarów,
• informowanie przewoźnika o całkowitej masie LQ.
  

Ilości wyłączone (EQ – Excepted Quantities)

To najbardziej ograniczone i uproszczone wyłączenie w ADR. Umożliwia transport bardzo małych ilości wybranych substancji niebezpiecznych.

Kiedy można stosować EQ?

• Sprawdź w kolumnie 7b tabeli A występuje kod EQ E1-5
  
• Kody od E1 do E5 – określają maksymalne ilości netto na opakowanie wewnętrzne i zewnętrzne.
  
• Kod E0 – brak możliwości zastosowania EQ.
  

Kod EQ	Maks. netto (wewn.)	Maks. netto (zewn.)
E0	Niedopuszczony jako ilości wyłączone
E1	30 g/ml	1000 g/ml
E2	30 g/ml	500 g/ml
E3	30 g/ml	300 g/ml
E4	1 g/ml	500 g/ml
E5	1 g/ml	300 g/ml

Ograniczenie ilościowe:
Nie więcej niż 1000 sztuk przesyłek EQ w jednej jednostce transportowej.

Opakowanie:

• kombinowane (wewnętrzne + pośrednie + zewnętrzne),
  
• zgodne z rozdziałem 3.5.2 ADR,
  
• testy odporności: upadek z 1,8 m, zgniatanie.
  

Oznakowanie EQ:

• Kwadrat (min. 100 × 100 mm, min. 50 × 50 mm dla małych opakowań),
  
• Litera „E”,
  
• Numer nalepki ostrzegawczej,
  
• Nazwa nadawcy lub odbiorcy.

Zakres zwolnienia:

Nie trzeba stosować niemal żadnych wymogów ADR, poza:

• szkoleniem (1.3 ADR),
  
• klasyfikacją
  
• wymaganiami opakowaniowymi z 4.1.1.
  

Podsumowanie

Częściowe wyłączenia ADR, takie jak 1.1.3.6, LQ czy EQ, dają przewoźnikom możliwość elastycznego i bezpiecznego transportu mniejszych ilości materiałów niebezpiecznych, przy znacznie uproszczonych formalnościach. Kluczowe jest jednak prawidłowe stosowanie tych wyłączeń – zgodnie z warunkami zawartymi w Umowie ADR.

Już wkrótce w DGSA Support udostępnimy dedykowany moduł poświęcony wyłączeniom, który będzie zawierał:

• czytelne opisy,
• szybki podgląd limitów ilościowych dla konkretnych pozycji,
• wzory oznakowań,
• interaktywny kalkulator 1.1.3.6.
  

Śledź nas, aby być na bieżąco!