PIEŃKOWSKI CONSULTING

Azbest – czy podlega ADR? (ADR 2025)

Na wstępie, od razu odpowiadając- tak, azbest uznawany jest za towar niebezpieczny i  podlega pod przepisy dotyczące transportu towarów niebezpiecznych. 

Oznacza to, że przewóz azbestu wymaga przestrzegania zasad określonych przez przepisy modelowe oraz szczegółowe regulacje, w tym umowę ADR. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym jest azbest, jakie stwarza zagrożenia, jak się go klasyfikuje oraz jakie wyłączenia spod przepisów przewiduje ADR i jakie nowości znajdziemy w znowelizowanych regulacjach.

Czym jest azbest?

Azbest to grupa minerałów o włóknistej strukturze, zaliczanych do krzemianów. Charakteryzuje się on wysoką odpornością na działanie czynników chemicznych, termicznych oraz mechaniczną elastycznością. Dzięki tym cechom azbest był szeroko stosowany w różnych gałęziach przemysłu, zanim odkryto jego szkodliwość dla zdrowia.

Podział azbestu

Azbest dzieli się na dwie główne kategorie:

  1. Azbesty właściwe:
    • Azbest chryzotylowy – najczęściej stosowany rodzaj azbestu o wyjątkowej elastyczności i wytrzymałości.
    • Azbest amfibolowy – grupa obejmująca minerały takie jak amozyt, tremolit, aktynolit, antofilit i krokidolit. Mają one bardziej kruchą strukturę niż chryzotyl, ale również są bardzo trwałe.
  2. Minerały azbestopodobne:
    • Minerały o właściwościach zbliżonych do azbestu, które jednak nie są klasyfikowane jako azbesty właściwe. Wykazują mniejszą szkodliwość i są rzadziej spotykane.

Zastosowanie azbestu

Azbest był powszechnie stosowany w przemyśle budowlanym, motoryzacyjnym i energetycznym. Wykorzystywano go do produkcji pokryć dachowych, izolacji termicznych, uszczelek, hamulców samochodowych, rur oraz elementów ognioodpornych. Obecnie jego stosowanie jest zakazane w wielu krajach z powodu udowodnionych negatywnych wpływów na zdrowie.

Szkodliwość azbestu

Szkodliwość azbestu wynika z obecności włókien, które mogą unosić się w powietrzu i być wdychane przez ludzi. Główne zagrożenia zdrowotne to:

  • Włókna azbestowe: Mają zdolność przenikania do głębokich części płuc, gdzie mogą pozostawać przez lata, powodując stany zapalne i zmiany chorobowe.
  • Choroby wywoływane przez azbest:
    • Pylica azbestowa (azbestoza),
    • Rak płuc,
    • Międzybłoniak opłucnej,
    • Inne nowotwory układu oddechowego.

Z powodu tych zagrożeń azbest został uznany za materiał wysoce niebezpieczny.

Azbest w ADR

Azbest jest sklasyfikowany do klasy 9 (Różne materiały i przedmioty niebezpieczne) jako substancja, która w formie drobnego pyłu stanowi zagrożenie dla zdrowia. W ADR wyróżniono dwie pozycje UN dotyczące azbestu:

  • UN2212 Azbest amfibolowy (amozyt, tremolit, aktynolit, antofilit, krokidolit):
    • Klasyfikacja: klasa 9, kod klasyfikacyjny M1.
    • Grupa pakowania: II (stwarzający średnie zagrożenie).
  • UN2590 Azbest chryzotyl:
    • Klasyfikacja: klasa 9, kod klasyfikacyjny M1.
    • Grupa pakowania: III (stwarzający małe zagrożenie).

Wyłączenia spod przepisów ADR

Pomimo że azbest podlega przepisom ADR, bywa i tak, że jego transport odbywa się nieoznakowanym pojazdem (w tablice pomarańczowe). Jak to możliwe? Wynika to z kilku wyłączeń, które przewiduje umowa ADR. Oto one:

  1. Ograniczenia na sztukę przesyłki (ilości ograniczone – LQ): W przypadku transportu małych ilości, przepisy dopuszczają wyłączenie polegające na ograniczonych ilościach na sztukę przesyłki. W przypadku azbestu amfibolowego (UN2212) limit wynosi 1 kg na opakowanie wewnętrzne, natomiast dla azbestu chryzotylowego (UN2590) jest to 5 kg. Maksymalna masa brutto na sztukę przesyłki wynosi odpowiednio 20 kg lub 30 kg, w zależności od sposobu pakowania. Dzięki temu transport niewielkich ilości azbestu może odbywać się w sposób uproszczony.
  2. Ograniczenia na jednostkę transportową (1.1.3.6 – tzw. 1000 punktów): Kolejne wyłączenie dotyczy masy przewożonego materiału na całą jednostkę transportową. Zgodnie z tym wyłączeniem, azbest amfibolowy można przewozić w ilości do 333 kg na jednostkę transportową, a azbest chryzotylowy do 1000 kg. Dzięki temu rozwiązaniu transport większych ilości azbestu również może być uproszczony, o ile nie przekracza wskazanych limitów. Warto jednak pamiętać, że najbardziej korzystają na nim przewoźnicy, podczas gdy pozostali uczestnicy przewozu wciąż muszą przestrzegać swoich obowiązków.
  3. Całkowite wyłączenie spod przepisów ADR: Zostało ono opisane w przepisie szczególnym 168 i dotyczy azbestu, który został unieruchomiony w lepiszczu (np. cemencie, tworzywach sztucznych, asfalcie) w taki sposób, że podczas transportu nie dochodzi do uwalniania włókien łatwych do wchłonięcia drogą oddechową. W takim przypadku transport azbestu nie podlega przepisom ADR. Dodatkowo, wyroby niespełniające tego warunku również mogą być zwolnione z regulacji ADR, pod warunkiem, że są odpowiednio zapakowane, aby zapobiec uwalnianiu włókien podczas przewozu.
Przepis szczególny 168 – karta szczegółowa dla azbestu amfibolowego (UN2212) DGSA Support

Azbest w znowelizowanej umowie ADR 2025

W najnowszej wersji umowy ADR na rok 2025 wprowadzono dodatkowe przepisy dotyczące przewozu azbestu:

1. Nowy przepis szczególny 678:
Dotyczy odpadów zawierających przedmioty i materiały skażone wolnym azbestem. Określa on szczegółowe wymagania dla ich bezpiecznego transportu, uwzględniając ryzyko uwalniania włókien azbestowych.

Przepis szczególny 678 ADR 2025 wersja angielska

2. Nowy przepis szczególny AP12 (przewóz luzem):
Określa warunki przewozu odpadów, w tym azbestu luzem, o ile spełnione zostaną określone wymagania techniczne opisane niniejszym przepisem. Przepis ten wprowadza nowe możliwości transportu azbestu, szczególnie w kontekście dużych ilości odpadów zawierających ten materiał.

Fragment przepisu szczególnego AP12 w angielskiej wersji ADR2025

Warto zwrócić uwagę, że powyższym azbest został dopuszczony do przewozu luzem.  Wcześniej możliwy był jedynie przewóz w sztukach przesyłki lub cysternach. 

Podsumowanie

Azbest, ze względu na swoje właściwości oraz zagrożenia dla zdrowia, został zakwalifikowany jako towar niebezpieczny i podlega szczegółowym regulacjom transportowym, w tym umowie ADR. Klasyfikacja w klasie 9 ADR oraz przypisanie numerów UN (UN2212 i UN2590) podkreślają jego potencjalne zagrożenie, szczególnie w formie drobnego pyłu. Mimo to, istnieją liczne wyłączenia pozwalające na uproszczony transport w określonych warunkach, takich jak ograniczone ilości czy materiały unieruchomione w lepiszczu.

Wersja ADR 2025 wprowadza nowe przepisy szczególne, takie jak 678 i AP12, które precyzują zasady transportu odpadów skażonych azbestem oraz przewozu luzem. Te zmiany mają na celu dalsze zwiększenie bezpieczeństwa przewozu i minimalizację ryzyka uwalniania włókien azbestowych.

Świadomość zagrożeń i przestrzeganie aktualnych przepisów to klucz do bezpiecznego i zgodnego z prawem transportu azbestu.

Marek Pieńkowski

Twój zaufany partner ds. towarów niebezpiecznych

Zwiększymy standardy bezpieczeństwa w Twojej firmie, zapewniając jednocześnie zgodność z obowiązującymi przepisami.

t: (+48) 570 364 050
e: marek@pienkowski-consulting.pl

Autor:

Marek Pieńkowski

Doradca ADR/IMDG/CLP

t: (+48) 570 364 050

e: marek@pienkowski-consulting.pl

ul. Harcerska 9A,
62-510 Konin

Kursy i szkolenia

Oferujemy kompleksowe szkolenia z transportu materiałów niebezpiecznych, które można odbyć osobiście lub online. Nasze kursy, prowadzone przez doświadczonych instruktorów, zapewniają niezbędną wiedzę i umiejętności potrzebne do bezpiecznego przewozu różnych substancji. Dostosowujemy się do potrzeb klienta, gwarantując wysoką jakość edukacji niezależnie od preferowanego sposobu nauki.